Świadectwo A.TR – co to jest, jak je uzyskać i kiedy się stosuje?

A.TR to bardzo ważny dokument w handlu między Unią Europejską a Turcją, umożliwiający korzystanie z preferencyjnych stawek celnych. Nie potwierdza pochodzenia towaru, lecz jego status celny. Poznaj zasady jego stosowania, procedurę uzyskania i korzyści dla przedsiębiorców.

Certyfikat A.TR to specjalistyczny dokument celny, który pełni istotną funkcję w wymianie handlowej pomiędzy Unią Europejską a Turcją. Jego zasadniczym celem jest poświadczenie, że dane towary zostały dopuszczone do swobodnego obrotu w jednym z tych dwóch obszarów celnych, co oznacza, że przeszły już wymagane procedury importowe, w tym uiszczenie należnych ceł oraz podatków. Świadectwo to nie potwierdza pochodzenia towaru – w przeciwieństwie do takich dokumentów jak świadectwo EUR.1 – ale status celny, czyli to, że towar znajduje się legalnie w obrocie handlowym wewnątrz UE lub Turcji. Dzięki temu możliwe jest korzystanie z preferencji taryfowych wynikających z unii celnej zawartej pomiędzy tymi stronami. W praktyce oznacza to zniesienie lub znaczne obniżenie ceł importowych, co przekłada się na zmniejszenie kosztów transakcyjnych w obrocie międzynarodowym.

Geneza świadectwa A.TR wiąże się bezpośrednio z ustanowieniem unii celnej pomiędzy Unią Europejską a Turcją w 1996 roku, która miała na celu ułatwienie handlu i zacieśnienie współpracy gospodarczej. W ramach tej unii zniesiono większość barier celnych w odniesieniu do towarów przemysłowych i przetworzonych produktów rolnych. W przypadku tych kategorii towarowych dopuszczono możliwość ich swobodnego przepływu pomiędzy stronami bez konieczności ponoszenia opłat celnych, o ile towarzyszy im odpowiedni dokument – właśnie Certyfikat A.TR. Warto jednak zaznaczyć, że dokument ten nie obejmuje wszystkich grup towarowych – wyłączone są z niego m.in. nieprzetworzone produkty rolne, a także wyroby ze stali i węgla, które są objęte odmiennymi regulacjami i procedurami dokumentacyjnymi. Dla tych towarów stosuje się inne formularze, jak wspomniane EUR.1, których celem jest potwierdzenie preferencyjnego pochodzenia.

Świadectwo A.TR odgrywa kluczową rolę dla eksporterów i importerów operujących pomiędzy Unią Europejską a Turcją, ponieważ umożliwia im korzystanie z bezcłowego lub obniżonego cła w ramach unii celnej. W praktyce świadectwo to wystawiane jest najczęściej przez organy celne – w Polsce są to urzędy celno-skarbowe – na wniosek eksportera. Aby uzyskać ten dokument, przedsiębiorca musi dostarczyć szereg dokumentów potwierdzających, że towar spełnia warunki dopuszczenia do swobodnego obrotu. W sytuacji, gdy przewóz towarów odbywa się bez załączonego certyfikatu A.TR, importujący może zostać zobowiązany do zapłacenia pełnych stawek celnych obowiązujących dla krajów trzecich, co znacząco wpływa na koszty transakcji oraz konkurencyjność oferty handlowej. Dokument musi być fizycznie obecny przy odprawie celnej – zarówno po stronie tureckiej, jak i unijnej – co wymaga odpowiedniego zaplanowania procesów logistycznych i administracyjnych.

Jak uzyskać świadectwo A. TR?

Proces uzyskania świadectwa A.TR nie należy do skomplikowanych, jednak wymaga odpowiedniej wiedzy proceduralnej oraz skrupulatności w kompletowaniu wymaganej dokumentacji. Eksporter wnioskujący o wystawienie świadectwa musi przedłożyć m.in. fakturę handlową, listę załadowczą (packing list) oraz inne dokumenty potwierdzające dopuszczenie towaru do obrotu na rynku unijnym. W przypadku przedsiębiorców często eksportujących towary do Turcji istnieje również możliwość ubiegania się o status upoważnionego eksportera, który pozwala na samodzielne wystawianie dokumentów A.TR bez konieczności każdorazowego kontaktowania się z organami celnymi. Taki status jest jednak obwarowany dodatkowymi wymogami formalnymi i może wiązać się z kontrolami ze strony służb celnych, mającymi na celu zapewnienie zgodności z obowiązującymi przepisami prawa unijnego i tureckiego. Świadectwo A.TR może również uzyskać w imieniu firmy eksportującej podmiot świadczący usługi celne, działający na podstawie udzielonego mu pełnomocnictwa. W praktyce oznacza to, że agencja celna reprezentuje przedsiębiorcę przed urzędem celno-skarbowym, przygotowuje kompletny wniosek wraz z wymaganymi dokumentami, a następnie odbiera gotowe świadectwo po jego zatwierdzeniu przez właściwe organy celne. Takie rozwiązanie jest szczególnie korzystne dla firm, które chcą zminimalizować ryzyko formalnych błędów i usprawnić proces odprawy celnej.

Z punktu widzenia przedsiębiorcy działającego na rynku międzynarodowym Certfikat A.TR stanowi niezwykle użyteczne narzędzie, pozwalające na obniżenie kosztów handlu oraz przyspieszenie procedur związanych z odprawą celną. Daje to wymierną przewagę konkurencyjną, zwłaszcza w przypadku działalności wrażliwej na koszty transportu i importu, jak np. przemysł maszynowy, chemiczny, elektroniczny czy motoryzacyjny. Znajomość zasad stosowania dokumentu A.TR jest zatem nieodzownym elementem profesjonalnego zarządzania eksportem lub importem na kierunku UE–Turcja. Posiadanie świadectwa A.TR zdecydowanie też ułatwia transport to Turcji, ponieważ pozwala na uniknięcie ceł lub ich znaczne obniżenie w przypadku towarów przemysłowych i przetworzonych produktów rolnych. Dokument ten przyspiesza odprawę celną, potwierdzając, że towary zostały już dopuszczone do swobodnego obrotu w Unii Europejskiej. Dzięki temu obniżone zostają koszty transakcyjne, co zwiększa konkurencyjność eksportera na rynku tureckim. Trzeba jednak pamiętać, że dokument ten nie ma zastosowania w wymianie handlowej z krajami spoza unii celnej UE–Turcja. W takich przypadkach niezbędne jest posługiwanie się innymi świadectwami preferencyjnymi, których wybór uzależniony jest od konkretnych umów o wolnym handlu zawartych pomiędzy Unią Europejską a danym państwem trzecim.