Grzybowniczki i przysmak z marchwi pod ochroną

   Bułeczki grzybowniczki i marchew krychano to kolejne potrawy z województwa kujawsko-pomorskiego wpisane na listę produktów regionalnych. Na prowadzonej przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Liście Produktów Tradycyjnych region ma już 33 specjały.

– Kujawsko-Pomorskie to także bogactwo smaków i regionalnych, tradycyjnie wytwarzanych produktów. Staramy się uchronić i promować to dziedzictwo, by było nie tylko przedmiotem lokalnej dumy i tożsamości, ale także walorem turystycznym województwa – podkreślił Piotr Całbecki, marszałek województwa kujawsko-pomorskiego.

   Jak podkreślił – wpisanie na listę – to gwarancja, że produkt, wyrób czy potrawa jest żywnością najwyższej klasy, przygotowywaną według tradycyjnych przepisów, przekazywanych z pokolenia na pokolenie.

– Czyli prawdziwy cymes bez sztucznych „ulepszaczy” i konserwantów, do tego wytwarzany na niewielką skalę. Jesteśmy województwem rolniczym i mamy niezłą tradycję kulinarną, taką, którą warto się chwalić – dodał Całbecki.

Bułeczki nadziewane grzybami

   Grzybowniczki są rodzajem drożdżowych bułeczek z grzybowym nadzieniem. Farsz przygotowany jest ze świeżych, a następnie obgotowanych grzybów leśnych, a także grzybów suszonych, które moczone są w mleku. Do farszu dodawana jest także podsmażona cebulka, przyprawy (sól, pieprz, majeranek), a także – dla uzyskania gęstości – jajko i tarta bułka. Podawane są na kolację wigilijną i inne ważne rodzinne spotkania.

   „Wartościowym dopełnieniem pożywienia są grzyby, z których najwięcej cenione są w kuchni borowiackiej borowiki (prawdziwki), kozaki (kozły), maślarze (smarkate pampki), pieprzniki jadalne (kurzajki, kurki), podpieńki i rydze (rydzki). Grzyby suszą, smażą...” – opisywał ks. Bernard Sychta w „Kulturze materialnej Borów Tucholskich” (1947).

   O dużym znaczeniu grzybów w pożywieniu mieszkańców Borów Tucholskich pisała też Grażyna Szelągowska, autorka analizy etnograficznej produktów i potraw regionalnych i tradycyjnych poszczególnych regionów województwa kujawsko-pomorskiego. Według autorki „o wysokiej pozycji grzybów w życiu wsi świadczy fakt, że były one nieodłącznym składnikiem wieczerzy wigilijnej”.

   Jak zaznaczyła, tradycja nakazywała, żeby w ten wieczór na stole znalazły się „potrawy z tych produktów, na które spodziewano się urodzaju i obfitości w nadchodzącym roku”, co potwierdzali również mieszkańcy Borów Tucholskich w przeprowadzonych wywiadach etnograficznych. Według ich wspomnień grzyby wykorzystywane były w kuchni przez cały sezon.

Tradycyjne danie z marchwi

   Marchew krychano (krychana) to warzywo ugotowane w niewielkiej ilości wody z ziemniakami i mięsem lub boczkiem. Pokrojone w kostkę jarzyny gotuje się razem z dodatkiem mięsa i przypraw, a potem rozdrabnia (rozcierana, rozgniata) – czyli – potocznie mówiąc - krycha. Tak przygotowana, popularna na Kujawach potrawa, może być samodzielnym daniem lub dodatkiem, na przykład do klusek ziemniaczanych.

   Region kujawsko-pomorski ma obecnie na ministerialnej liście 33 pozycje, od półgęska i szynki kujawskiej, po kajmak, miody z Doliny Dolnej Wisły, nalewki i kujawski podpiwek. Dwa ostatnie wprowadzone produkty – marchew krychano i grzybowniczki z Borów Tucholskich - zostały wpisane w kategorii gotowe dania i potrawy.