Fundusze unijne dla polskich firm. Gdzie szukać?

Środki unijne stanowią jedno z najważniejszych źródeł finansowania inwestycji i rozwoju dla polskich firm. W okresie finansowym 2021-2027 Polska ma pozostać jednym z największych beneficjentów funduszy z polityki spójności, otrzymując około 170 miliardów euro. Znaczna część tych środków trafi do krajowych przedsiębiorstw, które mogą również korzystać z funduszy dostępnych w ramach Krajowego Planu Odbudowy (KPO) oraz programów zarządzanych centralnie przez Komisję Europejską. Mimo szerokiego wachlarza dostępnych możliwości, wiele firm nie wie, gdzie i jak szukać tych środków, co stawia banki w roli kluczowych doradców i pośredników.

Od momentu przystąpienia do Unii Europejskiej w 2004 roku, Polska otrzymała netto 161,6 miliarda euro z unijnego budżetu, stając się największym beneficjentem tych środków. Krajowe przedsiębiorstwa skutecznie wykorzystują te fundusze, co potwierdzają analizy przeprowadzone przez wywiadownię gospodarczą InfoCredit. W latach 2019-2023 największe dofinansowanie otrzymały sektory takie jak handel, przetwórstwo przemysłowe i edukacja. Łącznie ponad 18,1 miliarda złotych zostało przeznaczone na działania związane ze wzmacnianiem badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji.

W nowej perspektywie finansowej polscy przedsiębiorcy mają do dyspozycji rekordowe środki pochodzące z polityki spójności, KPO oraz programów ramowych Unii Europejskiej. Arkadiusz Lewicki, dyrektor Krajowego Punktu Kontaktowego ds. Instrumentów Finansowych UE, zaznacza, że programy ramowe zarządzane przez Komisję Europejską oferują ponad 200 miliardów euro w różnych formach, również zwrotnych.

Programy ramowe to główny instrument unijnej polityki w zakresie badań i innowacji, realizowane przez Komisję Europejską za pośrednictwem agencji wykonawczych, takich jak Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI). Programy te nie mają alokacji krajowych i regionalnych, co oznacza, że firmy ubiegające się o wsparcie konkurują na poziomie całej Unii Europejskiej. Instrumenty finansowe dostępne w ramach programów ramowych są obsługiwane przez narodowych pośredników, na przykład banki. Zainteresowanie tymi instrumentami rośnie – ponad 140 tysięcy polskich przedsiębiorców już z nich skorzystało, co plasuje Polskę w czołówce państw UE pod względem wykorzystania tych funduszy.

Głównym celem unijnych programów ramowych jest zwiększenie konkurencyjności i innowacyjności europejskiej gospodarki. Ma to być osiągnięte m.in. poprzez rozwijanie innowacji przemysłowych, inwestycje w kluczowe technologie, lepszy dostęp do kapitału oraz wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). Instrumenty finansowe takie jak gwarancje, poręczenia, kredyty czy pożyczki są uruchamiane, aby osiągnąć te cele.

Polscy przedsiębiorcy, zwłaszcza mikro-, mali i średni, często spotykają się z problemem dostępu do zabezpieczeń kredytowych. Z drugiej strony, każda instytucja finansowa musi odpowiedzialnie gospodarować powierzonym kapitałem, co wiąże się z koniecznością sprawdzenia zdolności kredytowej oraz zabezpieczenia na wypadek braku możliwości spłaty zobowiązania. W tym kontekście pomocne są gwarancje oferowane przez Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI) lub Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), które często są łączone z krajowymi instrumentami, na przykład Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK). Dzięki temu przedsiębiorcy mogą uzyskać finansowanie na atrakcyjniejszych warunkach niż rynkowe, co jest szczególnie ważne dla nowych firm lub tych, które potrzebują środków na rozwój.

Bank Gospodarstwa Krajowego w perspektywie finansowej 2014-2020 przeznaczył ponad 19 miliardów złotych na pożyczki, gwarancje i kredyty, udzielając ponad 56 tysięcy gwarancji dla około 45 tysięcy przedsiębiorców. Jednym z nowych instrumentów jest gwarancja Investmax z regwarancją Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego, która pozwala mikro-, małym i średnim firmom zabezpieczyć do 80% kwoty kredytu. Łączna wartość kredytów zabezpieczonych tą gwarancją może przekroczyć 3 miliardy złotych. Magdalena Zmitrowicz, wiceprezes zarządu Banku Pekao SA, podkreśla, że produkty finansowe z dopłatami do odsetek czy umorzeniem części kredytu cieszą się dużym zainteresowaniem przedsiębiorców.

W obecnej perspektywie finansowej priorytetem jest wsparcie transformacji energetycznej, technologicznej oraz cyfryzacji. Program InvestEU i inne unijne instrumenty finansowe oferują wsparcie na tego typu inwestycje, dostępne za pośrednictwem polskich banków i instytucji finansowych. Arkadiusz Lewicki zaznacza, że polscy przedsiębiorcy mogą uzyskać informacje na temat dostępnych instrumentów finansowych w Krajowym Punkcie Kontaktowym, co pozwala im wybrać najatrakcyjniejsze opcje dopasowane do ich potrzeb.

Według raportu Banku Pekao SA („20 lat Polski w Unii Europejskiej z perspektywy przedsiębiorstw i sektorów gospodarki”), Polska w latach 2021-2027 pozostanie jednym z największych beneficjentów funduszy unijnych z polityki spójności. W ramach tych środków przedsiębiorcy będą mogli korzystać z programów takich jak Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG), Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego (FERS) oraz Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy (FERC). FENG przewiduje 36 miliardów złotych na innowacje i projekty badawczo-rozwojowe, z których ma skorzystać około 17,6 tysiąca krajowych przedsiębiorstw. FERS oferuje 19 miliardów złotych, a FERC – 9 miliardów złotych na rozwój e-usług, co ma objąć około 140 tysięcy przedsiębiorstw.

Magdalena Zmitrowicz podkreśla, że kluczowe jest skuteczne wykorzystanie środków na innowacje oraz dotarcie do jak największej liczby firm. Banki odgrywają tu ważną rolę, informując przedsiębiorców o dostępnych programach i produktach gwarancyjnych. W Banku Pekao SA uruchomiono stronę informacyjną, gdzie firmy mogą znaleźć informacje o wszystkich dostępnych programach unijnych i produktach gwarancyjnych. Przedsiębiorcy są zachęcani do aktywnego poszukiwania tych środków i kontaktu z doradcami, aby skorzystać z dostępnych funduszy zanim zostaną one wyczerpane.

Podsumowując, polskie firmy mają szerokie możliwości korzystania z unijnych środków na inwestycje i rozwój. Kluczowe jest jednak aktywne poszukiwanie tych funduszy oraz współpraca z bankami, które mogą pomóc w znalezieniu i wykorzystaniu dostępnych instrumentów finansowych.